Decembrist İsyanı; Rusya’nın Tsarlık Döneminin Sonunu Haber Veren Bir Darbe Girişimi

 Decembrist İsyanı; Rusya’nın Tsarlık Döneminin Sonunu Haber Veren Bir Darbe Girişimi

Rus tarihinin en çarpıcı olaylarından biri olan Decembrist İsyanı, 1825 yılında Petrograd’da (bugünkü St. Petersburg) yaşandı. Bu isyan, o dönemde Rusya’yı yöneten II. Aleksandr’ın ölümünün ardından tahta geçmek isteyen kardeşi Büyük Dük Konstantin ile Büyük Dük Nikolai arasında bir güç mücadelesi sırasında patlak verdi. İsyanın öncülerinde, Batı kültürüne ve fikirlerine hayran olan genç asilzade subaylar yer alıyordu. Bu idealist grup, Rusya’yı daha liberal ve demokratik bir sistemle yönetmeyi hayal ediyordu.

İsyanın liderlerinden biri de Pavel Pestel, yetenekli bir hukukçu ve şairdi. Pestel, isyan planlarını detaylı bir şekilde hazırlamıştı ve hatta “Rusya Anayasası” adlı bir belge üzerinde çalışmıştı. Bu belgede, serflik kaldırılması, ifade özgürlüğü ve meclis hükümeti gibi ilerici fikirler yer alıyordu.

Pestel’in yanı sıra Nikolai Türgenyev, Sergey Muravyov-Apostol ve Konstantin Ryleev gibi isimler de Decembrist İsyanı’nın öncüleri arasındaydı. Bu genç subaylar, II. Aleksandr’ın ölümünün ardından taht mücadelesinin yoğunlaşmasıyla fırsatı değerlendirmeye karar verdiler.

14 Aralık 1825 tarihinde, yeni Çar ilan edilmeyi bekleyen Büyük Dük Nikolai ile sadık askerleri arasında gerginlik yaşandı. İsyancılara katılan subaylar ise çarlık düzenine karşı bir protesto başlattılar ve Senato Meydanı’na yürüyerek isyanlarını ilan ettiler.

Decembrist İsyanı Neden Başarısız Oldu?

İsyanın başlangıcı umut vericiydi, ancak isyancılar ciddi stratejik hatalara düştüler:

  • Zayıf Liderlik: İsyancılarda etkili bir lider bulunmuyordu. Farklı fikir ve görüşlere sahip olan isyancıların birleşik hareket edememesi, sonuçta başarısızlıklarına yol açtı.
  • Yetersiz Destek: İsyanın başlangıcında halk desteği sınırlıydı.
  • Zarif Baskı: Çar ailesi, isyancıları sert bir şekilde bastırdı. Çar II. Nikolai’nin emriyle Senato Meydanı’nda toplanan isyancılar üzerine ateş açıldı ve yüzlerce kişi öldürüldü.

Decembrist İsyanı, kanlı bir şekilde bastırıldı. Liderleri yakalandı, yargılanarak idam edildi veya Sibirya’ya sürgüne gönderildi. Ancak bu başarısız isyan, Rus tarihini derinden etkiledi.

İsyanın Etkileri:

  • Serflik Meselesinin Önemi: Decembrist İsyanı, serfliğin kaldırılması konusunu gündeme getirdi ve daha sonraki reformların yolunu açtı.
  • Rusya’da Liberal Düşüncenin Doğuşu: İsyanın liderleri, Batı’daki liberal fikirlerin Rusya’ya uyarlanmasına öncülük ettiler.

Decembrist İsyanı ve Türk Dünyası:

Decembrist İsyanı, sadece Rusya için değil, tüm Avrupa ve hatta Türk dünyası için önemli bir olaydı. İsyanın yankısı Osmanlı İmparatorluğu’nda da duyuldu ve bazı aydınlar tarafından ilgiyle takip edildi. Bu dönemde Osmanlı İmparatorluğu da kendi iç sorunlarıyla mücadele ediyordu ve Batı’nın liberal fikirleri Osmanlı aydınları arasında tartışma konusu oluyordu.

Decembrist İsyanı Hakkında Bilinmeyenler:

  • İsyanın Liderleri İçin Yazılan Şiirler: İsyanın liderlerinin çoğu şiir yazıyordu. Konstantin Ryleev’in “Rusya’nın Şafağı” adlı şiiri, isyanın ruhunu yansıtan önemli bir eserdir.
  • Kadınların Rolü: İsyana katılan bazı kadınlar da vardı.
  • İsyanın Kültürel Etkisi: Decembrist İsyanı, Rus edebiyatında ve sanatta geniş bir yer edinmiştir.

Decembrist İsyanı, Rusya tarihinin önemli dönüm noktalarından biridir. Bu isyan, Çarlık Rusya’sının zayıflığını ortaya koymuş ve gelecek yıllarda yaşanacak toplumsal ve siyasi dönüşümlerin önünü açmıştır.

Decembrist İsyanı:

Lider Meslek Ünlü Eserleri Ceza
Pavel Pestel Hukukçu “Rusya Anayasası” taslağı İdam
Nikolai Türgenyev Subay Birçok şiir ve makale yazdı Sibirya sürgünü
Sergey Muravyov-Apostol Subay " Rusya’nın Geleceği" adlı bir eser yazdı İdam

Decembrist İsyanı, tarih derslerinde sıklıkla anlatılan bir olay olsa da, bu olayı daha derinlemesine anlamak için çeşitli kaynakları incelemek önemlidir.